Vallata - cantilene filastrocche e nonne-nanne -


Cantilene, filastrocche e ninne-nanne

Tratto da "un'isola nel mare dei dialetti meridionali" di Domenico Maria Cicchetti


   Sicànne = Il nonno o la nonna col nipotino a cavalcioni sulle ginocchia, imitano i segatori.

   Séca, sèca màstu Cìccio,
   ‘na panédda e ‘nu sasìccio,
   lu sasìccio ci lu mangiàmmo,
   la panèdda ci la stipàmmo.

                       Séca, séca màstu ‘Mpèca
                       tira e mòlla e muddèca,
                       sèca ra quò, sèca ra ddà
                       e la sèca nun bbòle sicà’.
                       Nun bbòle chiù fasùli
                       vòle càrn’ e maccarùni.

   Sèca e sèca Murèca,
   re dònne ri Caréca,
   re dònne ri Vammàna
   e ‘sta figliòla mi pijàce
   mi pijàce è tàntu bèlla
   e càri, càri ri còzza ‘ndèrra.

                       Sèca, sèca Pòlla
                       pi’ ‘nu mòzzo ri cipòlla,
                       pi’ ‘nu mòzzo ri ‘nzalàta,
                       ‘stu figliùlo mi pijàce.

   E sèca tu e sèco ijo
   sicàmmo ’nzìme
   zi’ mònica mìja.

I nomi propri Ciccio, ‘Mpèca, Murèca. Carèca, Vammàna, Pòlla Sono immaginari.

   Sciùconne = Ragazzi e fanciulli insieme, tenendosi per mano, giocano, saltano, contano canticchiando.

   ‘ndròn... ‘ndròn... ‘ndròn (1)
   sciàmm’ a la Marònna,
   sciàmm’ a la barràcca,
   sciglìmmo la mèglia vàcca.

                       E vàcche e mulènna (2)
                       Ciccìllo la Uardijòla
                       quòndo re bbìnne
                       ‘ste dòje figliòle?

   Re bbènn’ a l’ ‘ncàndà’, (3)
   zi’ Milò, zi’ Milò
   sò’ vinùto a quèsta tèrra
   a truvò’ la mìja surèlla.

   Mìja surèlla nun ci stà,
   quòla rònna mi vùje rà’?

   (1) ndròn (var. di 'ndòrno): intorno, girare attorno. Girotondo con un penitente al centro che sceglieva chi doveva fare la penitenza al posto suo.
   (2) mulénna: (lat. molenda. ant. mulènda): compenso per molire.
   (3) a l''ncandà’: all’incanto, all’asta.

   Zumpùnne:

   Zùmp’ e zumpètta
   Marìja ‘Lisabètta
   ca cìndi mataràzzi
   la Marònna ti pìglia ‘mbràzza.

                       Ti pìglia pi’ ‘nu père
                       ti pòrt’ a San Michèle
                       ti pìglia pi’ la trèzza
                       ti pòrta ‘ndò la vècchia.

   Zùmpo e zumpètta
   ìjo ti piglio pi’ re vràzza
   zùmpo e zumpètta
   e ìjo ti piglio ‘mbràzza.

   Cundònne:

   Pìsi, pìsi, pisìlli
   fìjùri ri cannélla
   cannèlla cu’ lu si
   cu’ lu sì sàntu Martì’
   Scarrafò’
   pìri picchiò (1)
   tìri lu père
   a tè!

                       ‘Mmìzz’a 'sta fundanèlla
                       stàje ‘na paparèlla
                       ùno la pìglia
                       ùno l’accìre
                       ùno la spènna
                       ùno la còce
                       ùno zi zì’
                       pàne e casì!

   Cràpa, crapètta Pizzùrro (2)

                       quònda corna tène la cràpa?

                                              (ròje)

                       E si trèja avìssi rìtto
                       cu’ cavallo avìssi scrìtto (3)
                       e scritto ra lu pàpa
                       quònda còrna tène la crepa?

                                              (trèja)
                      
                       E si quàtto avìssi ritto
                       cù’ cavallo avìssi scrìtto
                       e scrìtto ra lu pàpa
                       quònda còrna tène la cràpa

                                              (cìnche)

e così fino a che il penitente, curvo e col capo sulle ginocchia di chi cantilenava, non avesse indovinato le dita che gli si battevano sulla schiena.

(1) Si batteva sui piedi,senza scarpe, con una bacchetta.
(2) Pizzùrro: buzzurro, qui capraio.
(3) cavallo: forse da cavallotti,penna a cavallo, pennino a cavallotti.

   Ziculònne: = Una mamma, una nonna, un bambino e una culla.

   Nìnna nànna e nìnna ninnarèlla,
   lu lùpo s’è mangiàta la picurèlla.

                       Si l’àve mangiàta e nun zi l’à ’firnùta,
                       la pòvira picurèlla cèrca ajùto.

   Si l’àve mangiàta ‘mpònd’ a ‘nu vaddòne
   e l’àve fàtta tùtta ‘nu vuccòne.

                       Òje picurèlla mìja cùme facìsti
                       quònno ‘mmòcc’ a lu lùpo ti vìrìsti.

   E nìnna nànna, nìnna ninnarèlla
   addurmammìlla tu ‘sta fìglia bèlla.

   Vini sùnno e vini ra lu mònde,
   pigli ‘na pàlla r’òro e ràlli ‘nfrònde.

                       Ràlli ‘nfrònde e nun mi lu fà’ màle,
                       nun tènco pèzze pi’ lu miricà(ne).

   Nun tènco pèzze e mànco miricìne
   pi’ miricà’ ‘stu figlio a la matìna.

                       Nun tènco sòldi pi’ accattà’ l’anquìndo,
                       e purtammìllo tu pi’ sènza nìndo.

   Ùno ni tènco e ‘n’òto ni vurrìja,
   addurmarmmìllo tu ‘stu figlio mìjo.

   Si vìni sùnno vìni a la bòn’òra,
   a l’òra ca nascìve Sàndu Nicòla.

                       Sàndu Nicòla nun bbulèva mènna,
                       vulèva càrta callamàr’ e pènna.

   Sàndu Nicòla a la tavèrna scèva,
   èra viscìlija e nun zi cammaràva.

                       Sàndu Nicòla mìjo mànna mànna,
                       mànnimi ‘nu marito sènza màmma.

   E si pi’ càso la màmma tinèsse,
   òsce’ mi spusòssi e cràj murésse.

                       E'ssa mammanònna ca ti pòrta ‘nzìno
                       Si pòzza truvò morta crammatìna.

   òje nìnna nànna e nìnna nànna vòla,
   t’addòrme mamma ca Sàndu Nicòla.

                       Vini Marònna vini ti la pìglia,
                       pùrtila ‘mparavìso e pò’ addummìlla.

   E addummìlla quònn’ è fàtta hrànne,
   pi'fà(ne) li sìrvìzij’ a la mamma.

                       Nìnna cu’ màmma e nìnna cu’ Marìja
                       addurmammìlla tu, Maronna mìja.

   La cànda màmma e l’addòrme Marìja
   cu’ nùje riposa la figliòla mìja.

                       E si ripòsa l’àcqua cu’ lu vìndo,
                       ripùsi figlio mìjo ri tùtti tìmpi.

   Ripùsi figlio mìjo, ripùsi e crìsci,
   cùme crèsce lo mòre cu' li pìsci.

                       Nìnna nìnna e nìnna nìnna nànna,
                       ti pùzzi fà’ ‘nu sùnno lùngo e hrànne.
                       Ti pùzzi fà’ ‘nu sùnno lùngo e hrànne,
                       ti pùzzi rivigilà(ne) ‘ncàp’ a ‘n’anno.

   Nìnna nànna pùpila ri pèzze,
   t’à’ vattìsciàta ‘na vammàna pàccia.

                       E lu cumpòre è stàto Cicco Pèzza
                       e la cummòra ‘n ‘accònza pijàtti.

   Nìnna nànna pùpila ri pèzze,
   rùrmi e cìtto ca si nò ti scètto.

                       Ti scètt’addòrme ‘ncìmm’n’ a pèzze e trìne
                       e pùje chiànce’ fin’ a crammatìna.

__________________________________________

Pagina Precedente Home